Πριν από λίγα χρόνια είχε τη χαρά και τη τιμή ο αρχισυντάκτης του Rock Overdose Παύλος Γιαννακόπουλος μαζί με τον ιδιοκτήτη του webzine Ζήση Πετκανά, να συνομιλήσουν με τον Γιάννη Σπάθα, ο οποίος εκτός του ότι ήταν ο κιθαρίστας των ανεπανάληπτων Socrates, είχε βάλει το χέρι του και τη μαγεία του σε αρκετές ακόμη μουσικές δουλειές.
Μέσα σε αυτή τη συνέντευξη ο εκλιπών πλέον κιθαρίστας είχε δώσει πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη σύσταση των Socrates, πολλές πληροφορίες για τον εαυτό του, αλλά και για πολλά ακόμη ενδιαφέροντα θέματα. Πιστεύουμε σαν περιοδικό ότι μέσω αυτής της συνέντευξης θα μάθετε για πράγματα και καταστάσεις που ίσως δεν γνωρίζατε όλα αυτά τα χρόνια.
Για εμάς στο Rock Overdose η αναδημοσίευση αυτής της συνέντευξης είναι ένας φόρος τιμής σε ένα τεράστιο καλλιτέχνη, ίσως τον καλύτερο κιθαρίστα που έχει γεννήσει ποτέ αυτή η χώρα.
Rock Overdose: Γεια σου Γιάννη. Καλώς ήρθες στο Rock Overdose
Γιάννης Σπάθας: Γεια σου Παύλο, γεια σου Ζήση, χαίρομαι που θα μιλήσουμε.
Rock Overdose: Πες μας δυο λόγια για σένα. Πότε και που γεννήθηκες ;
Γιάννης Σπάθας: Γεννήθηκα το 1949 στους Παξούς, όπου έζησα μέχρι τα 13 μου χρόνια. Το 1962 ήρθαμε στην Αθήνα, όλη μου η οικογένεια.
Rock Overdose: Πότε ανακάλυψες την κιθάρα σαν όργανο ; Έχεις κάνει κάποιες σπουδές πάνω σε αυτήν ;
Γιάννης Σπάθας: Στην τρίτη γυμνασίου γνώρισα τον Τουρκογιώργη, τον Ασβεστόπουλο, τον Μπουκουβάλα και τον Πιτσολάντη. Ήμασταν συμμαθητές. Αυτοί είχαν, υποτίθεται, κάνει ήδη ένα συγκρότημα και είχαν κιθάρες, αλλά δεν ήξεραν να παίξουνε τίποτα. Με φώναξαν να μου δείξουν το μέρος που κάνανε πρόβα. Ήξεραν ότι είχα σχέση με τη μουσική, γιατί από μικρός έπαιζα ακορντεόν με τον πατέρα μου και με τους θείους μου.
Μου ζήτησαν λοιπόν να παίξω το Satisfaction των Rolling Stones. Εγώ ούτε κιθάρα είχα ξαναπαίξει, ούτε τοSatisfaction ήξερα, ούτε τους Rolling Stones. Είχα έρθει από τους Παξούς μόλις πριν 3 χρόνια. Τους ζήτησα λοιπόν να μου το τραγουδήσουνε και τότε το έπαιξα αμέσως. Έτσι χρίστηκα σολίστας του συγκροτήματος που το ονομάσαμε The Persons. Από τότε το πήρα πολύ ζεστά και μελετούσα κάθε μέρα. Κάναμε πρόβες και μαθαίναμε όλοι μαζί.
Γενικά στην κιθάρα είμαι αυτοδίδακτος. Απλώς όταν ήμουν 24 ετών παρακολούθησα επί ένα χρόνο μαθήματα θεωρίας και αντίστιξης στο Ωδείο του Κώστα Κλάβα.
Rock Overdose: Ποια είναι τα μουσικά σου ακούσματα, και τα κατά πόσο σε έχουν επηρεάσει στη σύνθεση των τραγουδιών σου ;
Γιάννης Σπάθας: Τα μουσικά μου ακούσματα την εποχή εκείνη, δηλαδή τη δεκαετία 1965 – 1975, ήταν το μπλουζ και το hard rock. Μελετούσα τον Jimi Hendrix, τον Eric Clapton, Jeff Beck, Johnnie Winter, Saggy Otis, Bluefield και βεβαίως B.B.King, αλλά και πολλούς άλλους. Αυτά ήταν τα ακούσματά μου της Δύσης, όμως δεν έμεινα εκεί.
Στα 22 μου άκουσα τον Τάσο Χαλκιά να παίζει κλαρίνο σε ένα ντοκιμαντέρ για τους Σαρακατσαναίους. Μου άρεσε πάρα πολύ και αυτό με έκανε να επινοήσω κάποια τεχνικά στοιχεία που πρόσθεσα στο παίξιμό μου για να το κάνω να μου αρέσει περισσότερο. Εκτός από τα ηπειρώτικα, τα Πωγωνίσια, μοιρολόγια, με επηρέασε πολύ και η Κρητική μουσική και η μουσική των Socrates είχε στοιχεία και από τα δύο αυτά είδη.
Έχω μάθει σημαντικά πράγματα απ΄όλα τα είδη μουσικής με τα οποία ήρθα σε επαφή. Ξέρω να βρίσκω μέσα τους αυτό που είναι σημαντικό για μένα και να το ενσωματώνω στη δική μου δημιουργία.
Rock Overdose: Παραπάνω από 40 χρόνια στα μουσικά δρώμενα. Πως νιώθεις για αυτό;
Γιάννης Σπάθας: Νιώθω γεμάτος κατά κύριο λόγο από την ίδια τη χαρά της μουσικής και ύστερα από το επάγγελμα του μουσικού. Είχα την ευτυχία να συνεργαστώ με μεγάλους μουσικούς, συνθέτες και ερμηνευτές, το Μίκη Θεοδωράκη, το Μάνο Χατζηδάκι, το Βαγγέλη Παπαθανασίου, το Δημήτρη Παπαδημητρίου, το Γιάννη Μαρκόπουλο, την Ελένη Καραΐνδρου, το Διονύση Σαββόπουλο, το Μάνο Λοΐζο, την Χαρούλα Αλεξίου, την Ελένη Βιτάλη, τη Μαρία Φαραντούρη, το Γιώργο Νταλάρα, το Μανώλη Λιδάκη και βέβαια το Βασίλη Λέκκα με τον οποίο κάναμε μαζί τρία άλμπουμ και πάρα πολλές συναυλίες.
Έμαθα πολλά απ΄όλους αυτούς και έζησα πολλά μαζί τους. Ωραίες στιγμές, πολύ γέλιο και ατέλειωτες περιοδείες.
SOCRATES
Rock Overdose: Πάμε πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 60. Συγκρότημα The Persons. Εσύ, ο Τουρκογιώργης,ο Ασβεστόπουλος, ο Μπουκουβάλας και ο Πιστολάντης. Μάλιστα είχατε και μια μεγάλη επιτυχία για την εποχή, το τραγούδι “Drive myMustang”Από τις στάχτες αυτής της μπάντας δημιουργήθηκαν οι Socrates Drank The Conium. Mπορείς να μας πεις την ιστορία πίσω από όλο αυτό ;
Γιάννης Σπάθας: Με τους The Persons κάναμε νομίζω 3 singles μεταξύ των οποίων και το ‘Drive my Mustang’. Ήμασταν πέντε στο συγκρότημα και αργότερα έφυγαν οι δύο ο Ασβεστόπουλος κι ο Πιτσολάντης και πήγαν φαντάροι. Μείναμε τρεις, ο Τουρκογιώργης, ο Μπουκουβάλας κι εγώ και κάναμε πρόβες μαθαίνοντας τραγούδια του Jimi Hendrix, των Cream και διάφορα μπλουζ όπως JohnMayall, B.B. King, JohnnyWinter κλπ.
THE PERSONS
Ξεκινήσαμε να παίζουμε στον Πειραιά και σιγά σιγά ξεθαρρέψαμε και αρχίσαμε να εμφανιζόμαστε και στην Αθήνα. Παίζαμε απογευματινά στο Φλίσκο, στο Blow-up και στο Σινικό στον Πειραιά. Γρήγορα γίναμε γνωστοί και η πρώτη μας συναυλία ήταν όταν μας πήραν οι MGC για να παίξουμε support στη Λάρισα με κονφερασιέ τον Γιάννη Πετρίδη. Εκείνη τη φορά παίξαμε πάρα πολλά τραγούδια και από τον Hendrix και Cream και μπλουζ.
Μόλις είχαμε τελειώσει το λύκειο (τότε γυμνάσιο) και είχαμε περάσει ο Τουρκογιώργης στην αγγλική φιλολογία κι εγώ στην ΑΣΟΕΕ. Ήταν η εποχή του Γούντστοκ και η νεολαία στην Ελλάδα είχε κάνει κι αυτή τη δική της στροφή. Εμείς ήμασταν σ΄αυτή την κατεύθυνση και όπου παίζαμε μαζευόταν πάρα πολλά παιδιά.
Rock Overdose: Πως και αποφασίσατε τη μπάντα σας να την ονομάσετε Socrates (Drank the Conium) ;
Γιάννης Σπάθας: Το 1969 ο Τουρκογιώργης είχε μια ιδέα να γράψουμε ένα τραγούδι με τίτλο ‘Socrates Drank the Conium’ και του λέω εγώ «όχι, αυτό είναι καλό για όνομα του συγκροτήματος». Από τότε δημιουργήθηκαν οι Socrates Drank the Conium. Αργότερα ο κόσμος βαριόταν να το λέει και να το γράφει ολόκληρο και έμεινε το Socrates, όμως το κανονικό μας όνομα είναι ολόκληρο.
Rock Overdose: Mε τη βοήθεια του Βαγγέλη Παπαθανασίου το 1975 κυκλοφορείτε τον δίσκο"Phos". Ένα δίσκο ορόσημο κατά τη γνώμη μου για τη μετέπειτα πορεία της rock μουσικής στην Ελλάδα. Ένα δίσκο που κάθε Rock και όχι μόνο οπαδός θα πρέπει να τον ακούσει (εάν δεν το έχει κάνει). Ένας δίσκος που εκτός από το 'διαστημικό' παίξιμο σας , κατάφερε και συνδύασε το Rock με την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Συμφωνείς ; Μπορείς να μας πεις κάποια πράγματα για αυτό ;
Γιάννης Σπάθας: Όταν φθάσαμε στο Λονδίνο και συζητήσαμε με το Βαγγέλη Παπαθανασίου πώς θα παίξουμε, αποφασίσαμε να μη χρησιμοποιήσουμε 100% hard ήχο, αλλά να δώσουμε μια χροιά πιο μελωδική που να ενώνει τα keyboard του Βαγγέλη με τη δική μου κιθάρα και τα τύμπανα του Τρανταλίδη να έχουν και κάποια δόση ελληνικών παραδοσιακών ρυθμών. Ήταν κάτι που δεν είχαμε ξανακάνει , μας βοήθησε πολύ ο Βαγγέλης και το αποτέλεσμα ήταν αυτό που θέλαμε.
Rock Overdose: Ας πάμε τώρα στην αρχή της δεκαετίας του 80. Δίσκος"Plaza". Εγώ τότε έφηβος διάβαζα στα μουσικά έντυπα της εποχής για τη παραμονή σας στην Αγγλία, και τη προσπάθεια σας να γίνεται ευρύτερα γνωστοί (κάτι που καταφέρατε). Όσοι είναι κοντά στη ηλικία μου θα θυμούνται το δέος και την περηφάνια που νιώθαμε όλοι εμείς εδώ στην Ελλάδα, ξέροντας ότι κάποια δικά μας παιδιά είναι στη μητρόπολη της μουσικής και ψάχνουν την ευκαιρία τους. Πράγματα ασύλληπτα για τους περισσότερους από εμάς. Ας μη ξεχνάμε ότι εκείνη την εποχή η Αγγλία γεννούσε τεραστία συγκροτήματα και τραγούδια που μέχρι και τώρα τραγουδιούνται από τον κόσμο. Tι θυμάσαι από εκείνες τις μέρες ;
Γιάννης Σπάθας: Το 1983 είχε έρθει ένας Εγγλέζος για μια συναυλία του Rory Gallagher, μας άκουσε στο “Κύτταρο” και μας είπε: «Ελάτε στην Αγγλία». Ως συνήθως, τα μαζέψαμε και φύγαμε. Μας γνώρισε στον παραγωγό Βικ Κόπερσμιθ, στον οποίο αρέσαμε πάρα πολύ, το είδε πάρα πολύ ζεστά, νοίκιασε ένα στούντιο ακροάσεων και καλούσε διάφορες εταιρείες να’ρθούν να μας ακούσουν.
Η Virgin, η Island και η Vertigo όταν μας άκουσαν θέλανε να υπογράψουμε. Τελικά υπογράψαμε με τη Virgin. Όταν μας άκουσαν ενθουσιάστηκαν – ήταν το 1983- μη ξεχνάς ότι κι εμείς παίζαμε αυθεντικό καθαρό ροκ την εποχή που άρχιζε το new wave. Τους άρεσε πολύ το παίξιμο και ιδιαίτερα τα ριφ που πολλές φορές ήταν ελληνικά. Μάλιστα μας συστήσανε να πάμε να παίξουμε σ΄ένα ροκ κλαμπ το Digwalls, από το οποίο είχανε περάσει πολλοί ροκ καλλιτέχνες. Πήγαμε, και μας είπε ο διευθυντής: «Θα παίξετε μόνο μισή ώρα». Το κοινό ήταν ιδιαίτερα δύσκολο, γιατί δεν υπήρχαν καθόλου λευκοί στο μαγαζί, ήταν όλοι μαύροι.
Αρχίσαμε να παίζουμε και μέχρι το τρίτο τραγούδι ο χώρος μπροστά μας ήταν κενός, οι άνθρωποι κάθονταν πίσω κι έπιναν, και μόνο μερικοί είχαν αρχίσει να έρχονται μπροστά. Στο τέταρτο τραγούδι – ήτανε το Red House του JimiHendrix – είχαν μαζευτεί όλοι μπροστά. Μόλις πέρασε η μισή ώρα ετοιμαστήκαμε να κατεβούμε. Αλλά το κοινό δεν μας άφηνε με τίποτα. Τελικά παίξαμε μιάμιση ώρα. Ήταν ένας θρίαμβος. Το ευχαριστήθηκα πάρα πολύ. Παίξαμε άλλη μια βραδιά. Μετά κλείσαμε συμβόλαιο με τη Virgin.
Εκείνο τον καιρό οι UFO κάνανε την τελευταία τους περιοδεία στην Αγγλία, Ουαλία, Σκωτία πριν διαλυθούνε. Ο παραγωγός μας κανόνισε να πάμε μαζί τους σαν support, guest, να παίζουμε στις συναυλίες πριν τους UFO. Είπαμε ναι και είχαμε αγωνία, γιατί για πρώτη φορά θα παίζαμε σε μεγάλα θέατρα, γεμάτα, με προπωλημένα εισιτήρια. Αρχίσαμε απ΄το Ίπσγουϊτς και κάναμε συνολικά 23 συναυλίες. Στη Γλασκώβη παίξαμε στο ApolloTheatre και την επόμενη μέρα, το ραδιόφωνο είπε για μας: «Η έκπληξη που ήρθε από την Αθήνα». Παίξαμε στο Κάρντιφ της Ουαλίας και τελειώσαμε με δύο συναυλίες στο Hammersmith Odeon του Λονδίνου .
Από το εγγλέζικο ακροατήριο μου άρεσε το γεγονός ότι μας αντιμετώπισε ως ένα “δικό τους” συγκρότημα, ότι δεν ήταν καθόλου ρατσιστές σ΄ένα είδος που ήταν καθαρά δικό τους. Μου ζητούσαν τις πένες μου, υπογράφαμε αυτόγραφα, μας ρωτούσαν πότε θα κάνουμε δίσκο .
Rock Overdose: Εκείνες τις μέρες επειδή ο δίσκος"Plaza" ήρθε στην Ελλάδα ως δίσκος εισαγωγής, είχε πάνω του ένα αυτοκόλλητο με το όνομα Socrates. Συζητήθηκε τότε ότι είχατε αλλάξει το όνομα σας σε Plaza, και απλά βάλατε (λογικά το marketing σας) το όνομα Socrates γιατί έτσι σας ξέραμε εδώ . Ισχύει κάτι τέτοιο ;
Γιάννης Σπάθας: Η εταιρεία δίσκων στην Αγγλία πράγματι θεώρησε ότι το όνομα Plaza θα ήταν προτιμότερο για εμπορικούς λόγους. Βεβαίως η μουσική στο εξωτερικό ήταν μια τεράστια επιχείρηση. Εμάς το θέμα μας άφηνε αδιάφορους. Εμάς ο στόχος μας ήταν να παίζουμε καλά, να φτιάχνουμε ωραίο ήχο, να ευχαριστιόμαστε αυτό που παίζαμε, να ενθουσιάζεται ο κόσμος και να έχουμε επιτυχία. Το γεγονός ότι η εταιρεία Virgin Records επέλεξε το όνομα Plaza γιατί να με προσβάλει;
SOCRATES
Rock Overdose: Κάποιες πιο προσωπικές ερωτήσεις τώρα. Σαν κιθαρίστας έχεις συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής μουσικής. Από Μίκη Θεοδωράκη και Μάνο Χατζιδάκι, μέχρι Διονύση Σαββόπουλο και Βαγγέλη Παπαθανασίου. Πως νιώθεις για όλες αυτές τις τεράστιες συνεργασίες ;
Γιάννης Σπάθας: Όπως είπα και προηγουμένως θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό.
Rock Overdose: Εσύ μαζί με τον ντράμερ των Socrates Νίκο Αντύπα ενορχηστρώσατε ένα δίσκο στα μέσα της δεκαετίας του '80 ο οποίος έγινε σταθμός για την ελληνική μουσική. Ο δίσκος αυτός ήταν τα 'Ζεστά Ποτά' του Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα. Τι θυμάσαι από εκείνες τις μέρες ;
Γιάννης Σπάθας: Ο δίσκος αυτός έγινε με πολύ πενιχρούς πόρους. Η Columbia δεν ήθελε να τον χρηματοδοτήσει. Επενέβη ο συγχωρεμένος ο Ρασούλης και με το κύρος του πίεσε την εταιρεία να κάνει τουλάχιστον την ηχογράφηση με ένα πολύ μικρό budget, όπως και έγινε. Έτσι, για λόγους οικονομίας, ο Αντύπας κι εγώ παίξαμε τα πάντα μόνοι μας, εκτός από ένα σόλο σαξόφωνο που έπαιξε ο Φίλιππος Τσεμπερούλης που βρέθηκε τυχαία στο στούντιο, ηχογραφούσε εκεί κάτι άλλο, και τη φυσαρμόνικα που έπαιξε ο Πάνος.
Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως όταν φτάσαμε να παίξουμε το τραγούδι “Φάνης” που προοριζόταν για ροκ μπαλάντα, μου ζήτησαν ο Χάρης κι ο Πάνος να παίξω ένα σόλο ιδιαίτερο. Όμως το θέμα του σόλο δεν μου πήγαινε να είναι ροκ, γιατί ο ήρωας του τραγουδιού μπορούσε να είναι ένα λαϊκό παιδί που άκουγε και τραγούδια λαϊκά.
Έπιασα λοιπόν το μπαγλαμά μου και την ώρα που οι άλλοι μιλούσαν έπαιξα με τη μία το ταξίμι. Μόλις το άκουσαν κατακυρώθηκε αμέσως και ήταν αυτό που πρόσθεσε σ΄εκείνο το τραγούδι ένα δραματικό τόνο.
Για το Rock Overdose
Συνέντευξη: Παύλος Γιαννακόπουλος-Ζήσης Πετκανάς
Comments
